سال سیاه
نیازی
به رمزگشایی این‌همه جعبه‌ی سیاه نمی‌بینم
هابیل هم
هموطن ما بود
ری‌را
#علی_رضا_پنجه‌ای
#چامک
#سقوط_هواپیما
#پرواز_اوکرایین
#بوئینگ
#شعر
#چامه
#hamed_esmaeiliun
#canada
#Afghanistan
#Boeing_plane
#Boeing737
#poetry
#Ukrainian_Airlines
#Tehran
#ImamKhomeini_Airport
#اوکرایین
#کانادا
#افغانستان
#ایران
زیباشناسی کم کم ارتقا خواهد یافت. ببینید ما در چامه و چامکِ روزآمد دم‌بال مراعات نظیر نیستیم. مراعات نظیر و آرایه‌های قدمایی را کنار بگذاریم. چامه و چامک باید لابیرنتی کهکشان‌های تو در تو را از مقابل نگاه ما بگذراند. در چامه و چامک دم‌بال بالنده‌گی باشیم. از ظرفیت‌های روز بهره‌مند شویم و چامک خود را به‌آفرینیم. چامکی که توان بهره از مظاهر و مناسبات جهان نو با امکانات چند رسانه‌ای را داشته باشد. چامه و چامک لزومن با قلم و کاغذ نوشته نمی‌شود.
در پاسخ به پرسش دوست چامه‌نگاری که پرسید آیا نمونه چامک ارسالی‌اش تواند #چامک_چیستان یا #چیستانه تلقی شود؟
همین‌که به #چیستانه_چامک یا $چامک_چیستانه یا #چیستانه توجه داشته باشیم و نمونه‌های موفق را بخوانیم او اتفاق خواهد افتاد. ما در #چیستانه_چامک لزومن دم‌بال پیداکردن بازی‌گوشانه‌ی جواب چیستان نیستیم،بل از سر نوعی کنجکاوی و شیرین‌کاری یا به‌جهت لو رفتن ماهیت شعر همان نام و عنوان شعر را به شکل برعکس در پایین شعر می‌آوریم. ما در #چامک_چیستان دم‌بال افزودن ظرفیت‌های روزآمد به امکانات چیستان در نگاه سنتی‌اش هستیم. به‌ویژه که امروزه چامه و چامک از وضعیت نگاره‌ای، دیجیتال، دیداری (چندرسانه‌ای) نیز دور نخواهد ماند؛ با چنین همه‌گیریِ انواع اپلیکیشن‌هایی که برای گوشی‌های هوشمند و رایانه طراحی شده است، در واقع شاعر دیروز اگر، برای شاعر شدن، نیاز به حفظ کردن ده‌ها هزار بیت داشت، شاعر امروز که بهتراست گفته آید 《چامه‌نگار》 ناگزیر است از امکانات روزآمد جهان ِ دیجیتال، اخبار و فن‌آوری‌های روزانه بی‌بهره نماند. و این همه در کنار برخورداری از آن ذات خرسند(شاعرانگی) قابلیت درخشش و تجلی چنداچند می‌یابد.
#چامک_کارگاه
#علی_رضا_پنجه_ای
منظوم یا منثور بودن اصل نیست، بلکه از فروع شاخصه‌مندی و تعریف چامک است. اما کوتاه بودن از اصول چامک است. بنابراین به قصد تقرب به شعر هر نیتی چه منظوم و چه منثور چامک تواند شدن و البته که زیر مجموعه‌ی چامک است، یاد آرای رهبرفقید انقلاب شوروی در کتاب سوسیالیزم و مذهب افتادم. پس از انقلاب رفقای هم‌حزبی‌اش از او پرسیدند : آیا کارگران مذهبی هم می‌توانند عضو سندیکای ما شوند(نقل به مضمون)، او گفت چرا که نه، در واقع مشکل استفتاء رفقای ایشان به‌واسطه‌ی اصل ماتریالیسم دیالکتیک بود، او در پاسخ گفت این دیگر مشکل ما نیست. در واقع پرسش از لنین رهبر انقلاب اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی بر این اساس بوده که چون اصالت ماده با تفکر دینی و مذهبی اساسن متفاوت و در دو سویه‌ی مخالف همند این پارادکس را چگونه می‌توان حل کرد که او به‌درستی ضمن محدود نکردن کارگران مذهب‌مدار به گرویدن حزب، شرط را التزام عملی به ماتریالیسم دیالکتیک تعیین نمی‌کند بلکه او اعمال دیکتاتوری نمی‌کند بر خلاف رهبر بعدی شوروی ( استالین ) که چنین معمول نداشت ، او در آن مقطع حل این پارادکس و تضاد را بر عهده‌ی خود کارگران مذهبی می‌گذارد. حالا حکایت ماست. بسم الله اگر بتوانند با پس زدن افیون وزن لاقیدانه اما قائم به‌ذاتِ شعر، بینامتنیتی همچون نمونه‌های منثور چامک به‌آفرینند، ما با نمونه‌های‌شان هیچ مشکلی نداریم، اما یادمان باشد چامک در تراش الماسگون چامک باقی خواهد ماند. و شرط بلاغت حریت شعر است شعر از هر چه رنگ تعلق پذیرد آزاد است. هرچه آزادتر باشد دسترسی‌اش به کنج‌های نهان و لایه‌های جادویی کیفی‌تر خواهد بود. همه‌ی نژاد انسان از شاخصه‌های کم و بیش انسانی برخوردارند اما ابر انسان ضمن برخورداری از خصوصیات عام، در واقع انسان نخبه و دارای نبوغ است همچون چامک. بنابراین نچسب‌ترین کوتاه‌ها در هر سبکی توانند زیر مجموعه‌ی چامک قرار گیرند اما مصداق چامک الماسگونگی و ابر چامک است. در واقع چامکی چامک خواهد ماند که ابرچامک بماند. بنابراین میان ماه من تا ماه گردون تفاوت از زمین تا اسمان است.
بعدالتحریر:
با توجه به صدراندیشی زیبایی‌شناسی در هنر و ادبیات، چامک نیز به اوج نظر دارد. اگر چه ذاتن اقتدارگرا نیست که پایین دستی‌ها را نفی بلد کند.
#چامک_کارگاه
شعر ،حس نامحسوسات است.
All the word
Overflowed
My street
translator: Alireza behnam
کلمه
همه
سر ریز خیابان من بود
علیرضا پنجه‌ای
chamak #Alireza_panjeei#
#چامک
# علی_رضا_پنجه_ای
ماه نامه ی تجربه:شهریور۹۳ ص۸۰: مقاله ای ازعلی رضا پنجه ای :رشت پایتخت شعری نصرت
علی رضا پنجه ای
رشت پایتخت شعری نصرت
رشت پایتخت شعری نصرت
ماه نامه ی تجربه:شهریور93ص80:نصرت بنیان گذار و مروج فرهنگ کوچه و بازارِ شعر معاصر است؛ در کوچه و بازار، آن هم در دهه های 20 تا 50 چه می بینیم، به جز فقر، اعتیاد و فحشا؟ نصرت شاعرِ دوره ی پهلوی دوم است، شاعر دوره ای که در پس زمینه یِ تاریخی ِ نزدیک خود شکست مشروطیت را دارد؛ شکست اندیشه های انقلابی را؛ روشن فکران به واسطه ی خطرات مبتلا به روشن فکری بر اثر مواجهه با اختناق و سرکوب به جرم خواندن یک یا چند کتاب یا اعلامیه ی زیرزمینی به سال ها حبس محکوم می شوند، جنبش های رهایی بخش از سوی امپریالیسم و ایادی اش به راحتی سرکوب می شوند،در چنین اتمسفری برای روشن فکر مولف و خلاق چه راهی پیش رو باقی می ماند؟جوانی نصرت هم از این رو و به ناگزیر مصادف می شود با چنین جوی! نصرت ، محصول دوره ی افول فعالیت روشن فکری و آشکار، سیاسی و به ویژه احزاب چپ و ملی گرایان است.
کودتای امریکایی- انگلیسی 28 امرداد 32 نقطه ی عطفی بود برای شکل گیریِ شخصیت شاعری که مانند سایر مولدان عرصه ی هنر و ادبیات مواجه با سرکوب روشنفکران شده بود توسط ساواک؛شاعری که روزنه ای از آزادی سیاسی نمی بیند یا جذب احزاب سیاسی می شود یا مانند نصرت در واکنش به کنش جامعه به قول خود با چنین روحیه ای مرگ را معامله ای نقد متصور دانسته و زندگی بدون پاسخ به نیازهایش به عنوان یک روشنفکر مولف را لابد نسیه، که در جوانی می گوید: "دیگر عصا شناسنامه ی پیری ست""پیاله دور دگر زد-ده شب / انتشارات امیرکبیر/ص486 یا جای دیگر از هر چه در زمان و زمانه است بیزار:"ای دوست/ این روزها / با هر که دوست می شوم احساس می کنم/ آنقدر دوست بوده ایم که دیگر-/وقت خیانت است./ انبوه غم حریم و حرمت خود را/ از دست/ داده است/و در ادامه...این روزها /این گونه ام حریف/ فرهادواره ای که تیشه ی خود را/-گم کرده است/آغاز انهدام چنین است/ این گونه بود/ آغاز انقزاض سلسله ی مردان /وقتی صدای حادثه خوابید /بر سنگ گور من بنویسید:/ یک جنگجو که نجنگید اما شکست خورد"(همان ص 491و492) شعر انهدام خوانده شده در ده شب انجمن گوته ، در این برش از شعر آخرش که سنگ نبشته ی مزارش نیز نشد نمی گوید یک ترسو چون هرگز ترسو نبوده او همان گونه که می بینیم در ده شب شعرخوانی گوته هم شعرهای جنگجویانه ای می خواند اگرچه بهانه اش عشق باشد و با شعر"من آبروی عشقم" از از عشق بگوید عشق او در گیر جامعه ای ست که رو به سیاهی در حرکت است که حتی خراج سلطنت شب(نماد ستمشاهی) را چشم معشوق از او طلب می کند که می گوید:"لیلی/ چشمت خراج سلطنت شب را / از شاعران شرق،- /طلب می کند/ و اگر بپرسند که پس ده شب چه بود؟ باید گفت ده شب، پخش دادگاه گلسرخی و دانشیان و... بر اثر فشار دستگاه دیپلماسی آمریکا و اروپا بر دیپلماسی ایران و نادیده انگاشتن حقوق بشر و دموکراسی و یک بازی سیاسی برنامه ریزی شده از سوی امپریالیسم بوده و بس ، به قول زنده یاد گلسرخی که به خوبی از این نمایش و شامورتی بازی برای افشای شاه و ساواک بهره برد و همین مهم سبب روشن شدن جرقه های انقلابی نزد مردم کوچه و بازارشده بود؛ نصرت در ده شب هر شعری که می خواند شعر اعتراض به این مناسبات نامیمون بود،او اگر چه در قالب هیچ نهاد ایدئولوژیکی نمی گنحید اما همیشه در شعرش پی عدالت جویی بود: واژه ها گندیدند/فاتحان پوسیدند/ کودکان از نوک پستانک ها،/انفجار، انفجار به عبث نوشیدند./...و زبان ها در کام، فاسد و گندیده است!//لب اگر باز کنیم/زهر و خون می ریزد/ای اسیران چه کسی باز به پا می خیزد/ چه کسی؟/راستی تهمت نیست/که بگوییم پسرهای طلایی اسارت هستیم؟/و نخواهیم بدانیم نگهبان حقارت هستیم؟// نسل ها پرپر زد!"شعرتبعید در هفت چنبر زنجیر"همان/ص479و483 هم از این روست که شاعر در چنین جامعه ای تسلی خویش را در ویرانی اش! می جوید و خود را در غبار گم می کند!(مردی که در غبار گم شد).
معتبر ترین سند شعری که نقش روایت تلخ آن روزها زندگی را ایفا می کند شعر زنده یاد م.امید(مهدی اخوان ثالث است، شعری دو لایه در لایه ی اول، راوی مشغول توصیف سرمای سوزان آخرین فصل سال است، اما در لایه ی زیرین از فضای سرد سیاسی کشورسخن می راند و به تصویرش می کشد،.شاعر در این ثبت تاریخی فضای سیاسی متبحرانه عمل کرده و شباهت خفتگان سیاسی با زمستان را به خوبی توصیف می کند:سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت/سرها در گریبان است/ کسی سربر نیارد کرد پاسخ گفتن و دیدار یاران را/نگه جز پیش پا را دید نتواند/که ره تاریک و لغزان است /وگر دست محبت سوی کس یازی/ به اکراه آورد دست از بغل بیرون/ که سرما سخت سوزان است.
شعری که آیینه ی زمان خود می شود و نماد معتبرترین سند شعری و تاریخی همان دوره ی
روایت تلخ کامی نسلی که می توانست نقش مهمی در رسیدن به دموکراسی داشته باشد، اما با سرکوب خود مواجه شد؛ یورش دستگاه پلیس امنیتی شاه از قضا ی روزگار خود ناخواسته در سیاه نمایی اتمسفر سیاسی ایران پس از کودتا نقش برجسته و مضاعفی بر جا گذاشت به طوری که خفقان و حمله به پیکره ی بخش روشنفکری و دانشجویی و سیاسی همچون آیینه ی تمام نمای هر آن چه در طول این مدت بر روشن فکران ایران رفت عمل نمود، نصرت سرخورده ی فضای سیاسی ایران در دهه های سیطره ی پهلوی دوم است.او زمانی شعر سیاه را هژمونی می کند که فضای درونی روشن فکری ایران بسیار سیاست زده بود، در چنین برهه ای با اندک لغزش تورا با مارک لمپنیسم یا چیزی شبیه آن بایکوت می کردند چه برسد که خود از زبان مادرت در شعری بنویسی: نصرت چه می کنی سر این پرتگاه ژرف ....
یا چنان چه خود در مقدمه ی ترمه می نویسد:"تنها کاری که می توانم انجام دهم این است که او را ادامه دهم تا نصرت امروز را چه کسی ادامه دهد. بازهم خودم آخر خیلی خسته! نه هیچ؟ باشد ادامه می دهم میعاد در لجن ص16،ترمه،چاپ دوم،1356، انتشارات اشرفی(نصرت در تقدیم کتاب به من نوشته سانسور شده برای عزیزم علی رضا پنجه ای 18-1-68)
یاس او هم یاس شاعرانه است که مبتلا به اکثریت نخبگانِ باشنده ی هنر و ادبیات است و هم یاس مضاعف اجتماعی – سیاسی.در واقع او با نوشتن شعرهای سیاه و خوداعتراف، خودزنی می کند، همین خودزنی از سویی چهره ی صادقانه اش را برای مخاطب، خاص جلوه می دهد و البته شاعر هرچه با خواننده صادق تر عمل کند ، خواننده نیز دیگرتبدیل به مخاطبش می شود و پی جوی آثارش!
اجتماع شاعرانه ی شاعران در دهه های پیش از انقلاب بیشتر خلاصه می شد به نشست های شاعران با یکدیگر و البته شاعرانی که بشتر جزوهم فکران سیاسی هم بودند در پنهان ِ چشمِ دیگران ، نصرت و شاعران مستقل دیگر را بیشتر به گوشه می کشاند و گوشه گیری او اندوه مضاعف برای او به همراه داشت و شاعر افسرده هم شاعر تاریکی هاست و رصد کننده ی رخوت ها و محافل به اصطلاح خوش گذرانی های سیاه!
نصرت در گفت و گو با بهزاد عشقی که در دومین شماره ی ویژه ی هنر و ادبیات کادح در سال 1367 چاپ شد، به نوعی با آوردن قسمت هایی از داستان های هدایت او را پدر شعر منثور ایران معرفی می کند. (گزینه اشعار نصرت رحمانی/نشرمروارید ص16)*1. نیز در مصاحبه ی فرج سرکوهی با او می گوید:من میراث دار هدایت بودم نه نیما! *2 نصرت در واقع با نام بردن از هدایت و لابد تاثیر او بر وی به جز منطق نثر به گونه ای به مشترکات روحی و روانی خود و او اشارت ناخواسته دارد. این یاس ترس آور در خصوص اندیشه و آثار هدایت در بین عوام نیز تسری داشت به گونه ای که مراقب جوانان شان بودند و ایشان را از خواندن آثار هدایت بر حذر می داشتند ، حتی در مکان های درسی و آموزشی ، چه را که معتقد بودند او جوانان را به خودکشی ترغیب می کند!
او در ادامه ی قسمت دوم مقدمه اش در کتاب ترمه تحت عنوان"حرفی اگر باقی باشد"با چنین شعاری پیش می رود:"بیا به دنبال امیالمان تا جهنم برویم"سپس با قلم برجسته و پررنگی می آغازد:"بر پیشانی تابوت من نگاه کن! نوشته اند:- نصرت ] ترمه[ را آفرید از ] کویر] [ کوچ[ کرد و ]میعاد در لجن [نهاد و....(همان /ترمه /ص17) و در تداوم :....می اندیشم هنوز آیا من مرد غریب این سرزمین نفرین شده ام؟ آیا هنوز ریشه ی خشک بوته این کشتگاه طاعون زده ام که در آن واقعه داسی خونین در دستی بیرحم از بیخ درواَش کرد؟(همان ص 17)
و این بخش را چنین به پایان می رساند:
"...من برای تو ای خواننده جز طلسم سیاه بختی و یاس هدیه ای همراه نیاورده ام! اما اگر تو به جهنم می روی اشعار مرا هم با خود ببر!نصرت رحمانی(همان ص19)
پس از انقلاب تردد به رشت از خانه به تهران به خانه ی خان شیرازی زاده(پدر همسرش) بدل به سکونت پایدار ش می شود، او در پاسخ به دو پرسش گفت و گو کننده ی کادح ویژه ی هنر وادبیات می گوید :"بله، من با همسرم که زاده ی رشت است در تهران آشنا شدم، ازدواج من با او ، خود از جمله دلایلی بود که مرا هر چه بیشتر به این شهر علاقمند کرد و من از همان اولین باری که در نوجوانی بدعوت دوستان به اینجا آمدم ، شیفته ی این سامان شدم. این طبیعت زیبا و پر شکوه، این بامهای سفالین، این هوای پر کرشمه که هر ساعتی حالتی دارد، آفتابیست و می بارد، گاه نم نم باران به بارشی پیگیر، و سرشار از اندوهی گنگ تبدیل می شود با حال من هماهنگی بسیار دارد" گزینه اشعارانتشارات مروارید/چاپ سوم 1383ص 7
در واقع رشت همان بهشت گمشده ای بود که نصرت سال ها به دمبالَ ش نبود اگر چه ازدواج با فرشته ای به نام پوران شبرازی زاده(پوری) سبب می شود تا رشت را به پایتختی شعر خود برگزیند. هر وقت هم که به دیدارش می رفتیم یا گریزی به منزل ما می زد به شوخی به او می گفتم تخت نصرت برقرار؟ و در پاسخی گفت برقراره! به نظر می رسد در شعرهای دو دهه ی پیش از مرگ جسمانی شاعر شعرهایش پخته تر شده بود، یعنی شوریدگی اش افسار گسیختگی و آن شلختگی جوانی را نداشت و با حوصله تر شعر می گفت. الحقبی آن که برای خود کوچک ترین سهمی قایل باشم - ویژه هنرو ادبیات کادح با سرپرستی زنده یاد صالح پور در کنار بهزاد عشقی و من که جوانتر بودم و شماره ی اولش را سردبیری کرده بودم و با حضور صالح پور سکان را به او سپرده بودم و صرفا مسولیت شعر و نقد شعر را برعهده گرفته بودم و به جانشینی سردبیر قانع بودم- در سرازیر شدن روزنامه نگاران از ماهنامه ی آدینه بگیر تا سایرنشریات و دوستان و دوستداران نصرت نقش مهمی ایفا نمود.آن ها زمزمه می کردند نصرت پیدا شده و بیشتر از من می خواستند تا از او برایشان کار بگیرم. علی بابا چاهی نیز در مکاتبات خود مدام سلام رسان نصرت بود و متقاضی شعر از او و سایر شاعران و من هم در کنار شاعران مطرح همیشه کلی شعر از شاعران گیلان را برای باباچاهی می فرستادم و می گفتم بزودی توسط آرش شعرها بدستت می رسد، به گمانم یک بار هم خودم در سفر به تهران با خود شعری از او را به دفتر مجله برای باباچاهی بردم؛ باید اعتراف کنم چه در زمان کاظم سادات اشکوری و چه زمان باباچاهی و اواخر زمان سردبیری زنده یاد کوشان بیشترین آثار ما در آدینه چاپ می شد. حتی در سفر عباس معروفی که رفت و آمد خانوادگی با هم داشتیم نیز به دیدار نصرت رفته بودیم ، اغلب اوقات هم محمود نیکویه یار و یاور همیشگی نصرت هم بود و با آرش و زنده یاد صالح پور چه شب ها که تا صبح با هم شعر می خواندیم و. در باره ی روند شعر معاصر به گفت و گو می پرداختیم. زنده یادان بیژن کلکی و بنی مجیدی هم توسط من به دیدار نصرت می آمدند و خاصه خاطرات دهه ی چهل و پنجاه کلکی با نصرت که ورق می خورد کاش نوار ضبط صوتی بود که بخش مهمی از تاریخ شفاهی شعر معاصر در همین نشست ها ی شبانه مرور می شد، خاصه جریان کشیده زد ن نصرت به براهنی و مخفی کردن چاقوی نصرت به دست کلکی به هنگامی که اصطلاحا براهنی آژانی شده بود و پاسبان آورده بود برای نصرت ! این ها اگر چه فاقد ارزش ادبی ست اما جزء واقعیت هر آن چه که بر خالقان ادبیات این کهن بوم و بر گذشته است و حواشی ادبیات برای خوانندگان ادبیات گاه سبب آمده که به سوی مطالعه ی آثار کسانی که داستان مراودات ادبی شان را شنیده اند رفته اند – اگر چه دعوای شان به دعوای فیزیکی انجامیده شد ه باشد - ، باری... به جز گفت و گوی فرج سرکوهی که دومین مصاحبه ی چاپ شده ی پس از انقلاب با او بود، بیشترین شعرهای نصرت مانند آیینه ی57 در آدینه گل کرده بود. هر چند تاثیر مصاحبه ی سرکوهی به اندازه ی مصاحبه ی ویژنامه کادح با نصرت نبود.در هر حال نصرت پیدا شده بود دیگر، اگر چه گم هم نشده بود! رشت و گرمی کانون باشندگان هنر و ادبیاتش سبب شده بود تا از یاس نصرت کاسته شود، ناگفته نیز پیداست که پوری خانم و آرش هم کنارش بودند و تیمارش می کردند. در واقع اتمسفر روشن فکری رشت به گونه ای بود که خانه ی نصرت را به یکی از مراکز شعرخوانی چند نفره با تنوع شاعران تبدیل کرده بود، سفر زنده یادان شاملو، اسپهبد و مسعودخیام و دولت آبادی و... و رفت و آمد بسیاری از دوستان و دوستداران دیگرش از همه جای ایران زمین از سال 67 تا زمانی که زنده بود و برخی از این مراودات هنوز نیز برقرار مانده است. البته رابطه ی دوستی ما خانوادگی نیز شد و روابط سایر شاعران نیز با خانواده ی نصرت همچون حکایتی هنوز باقی ست؛ نصرت زیر آسمان خاکستری شهری که خاکه خاکه می بارد کمتر تنها ماند او به آن آرامشی که هر شاعری برای سرودن و زندگی نیازمندش است رسیده بود، همه چیز مهیا بود حتی زمانی که خودرو کمیته در یکی از ماموریت های ماهیانه اش اشتباهی به او مشکوک شده بود ، پس از شناسایی اش بلافاصله با عزت و احترام تا سر کوچه او را با خودرو رساندند و از او معذرت خواسته بودند، همه ی این مساعدت ها و عوامل مثبت با شاعر شوریده ی 007 دست به دست هم داد :از همسر، فرزند گرفته تا دوستان رشتی و دیدار هر به چندی دوستان دیر و دور و دوستدارانی چند که از همه جای ایران و جهان به دیدار شاعر می شتافتند... باری همه چیز برای آن مهیا شده بود که نصرت رشت را به پایتختی شعر برگزیند.
پی نوشت:
*1توضیح این که ناشر گزینه اشعار نصرت ، عکس گرفته شده توسط بنده را روی جلد برای چندمین نوبت چاپ می کند آن هم بدون حق الدرج به طوری که حتی نام گیرنده ی عکس را نمی نویسد و در چاپ بعدی هم علی رغم اعتراض بنده در نمایشگاه کتاب از کنار این مهم و ذکر رفرنس کتاب برای نخستین گفت و گو ی نصرت در پس از انقلاب سرباز می زند و مضافا گفت و گوی ویژه ی هنر و ادبیات کادح با نصرت را بی هیچ توضیح و رفرنسی چاپ می کند!.
*2 متاسفانه هیچ رفرنس لازمی از سوی ناشر برای این مصاحبه داده نشده است و صرفن بهنام مصاحبه شونده بسنده شده است.
۱۸ اَمرداد۹۳_رشت
ماه نامه ی تجربه:شهریور۹۳ ص۸۰: مقاله ای ازعلی رضا پنجه ای :رشت پایتخت شعری نصرت
علی رضا پنجه ای
رشت پایتخت شعری نصرت
رشت پایتخت شعری نصرت
ماه نامه ی تجربه:شهریور93ص80:نصرت بنیان گذار و مروج فرهنگ کوچه و بازارِ شعر معاصر است؛ در کوچه و بازار، آن هم در دهه های 20 تا 50 چه می بینیم، به جز فقر، اعتیاد و فحشا؟ نصرت شاعرِ دوره ی پهلوی دوم است، شاعر دوره ای که در پس زمینه یِ تاریخی ِ نزدیک خود شکست مشروطیت را دارد؛ شکست اندیشه های انقلابی را؛ روشن فکران به واسطه ی خطرات مبتلا به روشن فکری بر اثر مواجهه با اختناق و سرکوب به جرم خواندن یک یا چند کتاب یا اعلامیه ی زیرزمینی به سال ها حبس محکوم می شوند، جنبش های رهایی بخش از سوی امپریالیسم و ایادی اش به راحتی سرکوب می شوند،در چنین اتمسفری برای روشن فکر مولف و خلاق چه راهی پیش رو باقی می ماند؟جوانی نصرت هم از این رو و به ناگزیر مصادف می شود با چنین جوی! نصرت ، محصول دوره ی افول فعالیت روشن فکری و آشکار، سیاسی و به ویژه احزاب چپ و ملی گرایان است.
کودتای امریکایی- انگلیسی 28 امرداد 32 نقطه ی عطفی بود برای شکل گیریِ شخصیت شاعری که مانند سایر مولدان عرصه ی هنر و ادبیات مواجه با سرکوب روشنفکران شده بود توسط ساواک؛شاعری که روزنه ای از آزادی سیاسی نمی بیند یا جذب احزاب سیاسی می شود یا مانند نصرت در واکنش به کنش جامعه به قول خود با چنین روحیه ای مرگ را معامله ای نقد متصور دانسته و زندگی بدون پاسخ به نیازهایش به عنوان یک روشنفکر مولف را لابد نسیه، که در جوانی می گوید: "دیگر عصا شناسنامه ی پیری ست""پیاله دور دگر زد-ده شب / انتشارات امیرکبیر/ص486 یا جای دیگر از هر چه در زمان و زمانه است بیزار:"ای دوست/ این روزها / با هر که دوست می شوم احساس می کنم/ آنقدر دوست بوده ایم که دیگر-/وقت خیانت است./ انبوه غم حریم و حرمت خود را/ از دست/ داده است/و در ادامه...این روزها /این گونه ام حریف/ فرهادواره ای که تیشه ی خود را/-گم کرده است/آغاز انهدام چنین است/ این گونه بود/ آغاز انقزاض سلسله ی مردان /وقتی صدای حادثه خوابید /بر سنگ گور من بنویسید:/ یک جنگجو که نجنگید اما شکست خورد"(همان ص 491و492) شعر انهدام خوانده شده در ده شب انجمن گوته ، در این برش از شعر آخرش که سنگ نبشته ی مزارش نیز نشد نمی گوید یک ترسو چون هرگز ترسو نبوده او همان گونه که می بینیم در ده شب شعرخوانی گوته هم شعرهای جنگجویانه ای می خواند اگرچه بهانه اش عشق باشد و با شعر"من آبروی عشقم" از از عشق بگوید عشق او در گیر جامعه ای ست که رو به سیاهی در حرکت است که حتی خراج سلطنت شب(نماد ستمشاهی) را چشم معشوق از او طلب می کند که می گوید:"لیلی/ چشمت خراج سلطنت شب را / از شاعران شرق،- /طلب می کند/ و اگر بپرسند که پس ده شب چه بود؟ باید گفت ده شب، پخش دادگاه گلسرخی و دانشیان و... بر اثر فشار دستگاه دیپلماسی آمریکا و اروپا بر دیپلماسی ایران و نادیده انگاشتن حقوق بشر و دموکراسی و یک بازی سیاسی برنامه ریزی شده از سوی امپریالیسم بوده و بس ، به قول زنده یاد گلسرخی که به خوبی از این نمایش و شامورتی بازی برای افشای شاه و ساواک بهره برد و همین مهم سبب روشن شدن جرقه های انقلابی نزد مردم کوچه و بازارشده بود؛ نصرت در ده شب هر شعری که می خواند شعر اعتراض به این مناسبات نامیمون بود،او اگر چه در قالب هیچ نهاد ایدئولوژیکی نمی گنحید اما همیشه در شعرش پی عدالت جویی بود: واژه ها گندیدند/فاتحان پوسیدند/ کودکان از نوک پستانک ها،/انفجار، انفجار به عبث نوشیدند./...و زبان ها در کام، فاسد و گندیده است!//لب اگر باز کنیم/زهر و خون می ریزد/ای اسیران چه کسی باز به پا می خیزد/ چه کسی؟/راستی تهمت نیست/که بگوییم پسرهای طلایی اسارت هستیم؟/و نخواهیم بدانیم نگهبان حقارت هستیم؟// نسل ها پرپر زد!"شعرتبعید در هفت چنبر زنجیر"همان/ص479و483 هم از این روست که شاعر در چنین جامعه ای تسلی خویش را در ویرانی اش! می جوید و خود را در غبار گم می کند!(مردی که در غبار گم شد).
معتبر ترین سند شعری که نقش روایت تلخ آن روزها زندگی را ایفا می کند شعر زنده یاد م.امید(مهدی اخوان ثالث است، شعری دو لایه در لایه ی اول، راوی مشغول توصیف سرمای سوزان آخرین فصل سال است، اما در لایه ی زیرین از فضای سرد سیاسی کشورسخن می راند و به تصویرش می کشد،.شاعر در این ثبت تاریخی فضای سیاسی متبحرانه عمل کرده و شباهت خفتگان سیاسی با زمستان را به خوبی توصیف می کند:سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت/سرها در گریبان است/ کسی سربر نیارد کرد پاسخ گفتن و دیدار یاران را/نگه جز پیش پا را دید نتواند/که ره تاریک و لغزان است /وگر دست محبت سوی کس یازی/ به اکراه آورد دست از بغل بیرون/ که سرما سخت سوزان است.
شعری که آیینه ی زمان خود می شود و نماد معتبرترین سند شعری و تاریخی همان دوره ی
روایت تلخ کامی نسلی که می توانست نقش مهمی در رسیدن به دموکراسی داشته باشد، اما با سرکوب خود مواجه شد؛ یورش دستگاه پلیس امنیتی شاه از قضا ی روزگار خود ناخواسته در سیاه نمایی اتمسفر سیاسی ایران پس از کودتا نقش برجسته و مضاعفی بر جا گذاشت به طوری که خفقان و حمله به پیکره ی بخش روشنفکری و دانشجویی و سیاسی همچون آیینه ی تمام نمای هر آن چه در طول این مدت بر روشن فکران ایران رفت عمل نمود، نصرت سرخورده ی فضای سیاسی ایران در دهه های سیطره ی پهلوی دوم است.او زمانی شعر سیاه را هژمونی می کند که فضای درونی روشن فکری ایران بسیار سیاست زده بود، در چنین برهه ای با اندک لغزش تورا با مارک لمپنیسم یا چیزی شبیه آن بایکوت می کردند چه برسد که خود از زبان مادرت در شعری بنویسی: نصرت چه می کنی سر این پرتگاه ژرف ....
یا چنان چه خود در مقدمه ی ترمه می نویسد:"تنها کاری که می توانم انجام دهم این است که او را ادامه دهم تا نصرت امروز را چه کسی ادامه دهد. بازهم خودم آخر خیلی خسته! نه هیچ؟ باشد ادامه می دهم میعاد در لجن ص16،ترمه،چاپ دوم،1356، انتشارات اشرفی(نصرت در تقدیم کتاب به من نوشته سانسور شده برای عزیزم علی رضا پنجه ای 18-1-68)
یاس او هم یاس شاعرانه است که مبتلا به اکثریت نخبگانِ باشنده ی هنر و ادبیات است و هم یاس مضاعف اجتماعی – سیاسی.در واقع او با نوشتن شعرهای سیاه و خوداعتراف، خودزنی می کند، همین خودزنی از سویی چهره ی صادقانه اش را برای مخاطب، خاص جلوه می دهد و البته شاعر هرچه با خواننده صادق تر عمل کند ، خواننده نیز دیگرتبدیل به مخاطبش می شود و پی جوی آثارش!
اجتماع شاعرانه ی شاعران در دهه های پیش از انقلاب بیشتر خلاصه می شد به نشست های شاعران با یکدیگر و البته شاعرانی که بشتر جزوهم فکران سیاسی هم بودند در پنهان ِ چشمِ دیگران ، نصرت و شاعران مستقل دیگر را بیشتر به گوشه می کشاند و گوشه گیری او اندوه مضاعف برای او به همراه داشت و شاعر افسرده هم شاعر تاریکی هاست و رصد کننده ی رخوت ها و محافل به اصطلاح خوش گذرانی های سیاه!
نصرت در گفت و گو با بهزاد عشقی که در دومین شماره ی ویژه ی هنر و ادبیات کادح در سال 1367 چاپ شد، به نوعی با آوردن قسمت هایی از داستان های هدایت او را پدر شعر منثور ایران معرفی می کند. (گزینه اشعار نصرت رحمانی/نشرمروارید ص16)*1. نیز در مصاحبه ی فرج سرکوهی با او می گوید:من میراث دار هدایت بودم نه نیما! *2 نصرت در واقع با نام بردن از هدایت و لابد تاثیر او بر وی به جز منطق نثر به گونه ای به مشترکات روحی و روانی خود و او اشارت ناخواسته دارد. این یاس ترس آور در خصوص اندیشه و آثار هدایت در بین عوام نیز تسری داشت به گونه ای که مراقب جوانان شان بودند و ایشان را از خواندن آثار هدایت بر حذر می داشتند ، حتی در مکان های درسی و آموزشی ، چه را که معتقد بودند او جوانان را به خودکشی ترغیب می کند!
او در ادامه ی قسمت دوم مقدمه اش در کتاب ترمه تحت عنوان"حرفی اگر باقی باشد"با چنین شعاری پیش می رود:"بیا به دنبال امیالمان تا جهنم برویم"سپس با قلم برجسته و پررنگی می آغازد:"بر پیشانی تابوت من نگاه کن! نوشته اند:- نصرت ] ترمه[ را آفرید از ] کویر] [ کوچ[ کرد و ]میعاد در لجن [نهاد و....(همان /ترمه /ص17) و در تداوم :....می اندیشم هنوز آیا من مرد غریب این سرزمین نفرین شده ام؟ آیا هنوز ریشه ی خشک بوته این کشتگاه طاعون زده ام که در آن واقعه داسی خونین در دستی بیرحم از بیخ درواَش کرد؟(همان ص 17)
و این بخش را چنین به پایان می رساند:
"...من برای تو ای خواننده جز طلسم سیاه بختی و یاس هدیه ای همراه نیاورده ام! اما اگر تو به جهنم می روی اشعار مرا هم با خود ببر!نصرت رحمانی(همان ص19)
پس از انقلاب تردد به رشت از خانه به تهران به خانه ی خان شیرازی زاده(پدر همسرش) بدل به سکونت پایدار ش می شود، او در پاسخ به دو پرسش گفت و گو کننده ی کادح ویژه ی هنر وادبیات می گوید :"بله، من با همسرم که زاده ی رشت است در تهران آشنا شدم، ازدواج من با او ، خود از جمله دلایلی بود که مرا هر چه بیشتر به این شهر علاقمند کرد و من از همان اولین باری که در نوجوانی بدعوت دوستان به اینجا آمدم ، شیفته ی این سامان شدم. این طبیعت زیبا و پر شکوه، این بامهای سفالین، این هوای پر کرشمه که هر ساعتی حالتی دارد، آفتابیست و می بارد، گاه نم نم باران به بارشی پیگیر، و سرشار از اندوهی گنگ تبدیل می شود با حال من هماهنگی بسیار دارد" گزینه اشعارانتشارات مروارید/چاپ سوم 1383ص 7
در واقع رشت همان بهشت گمشده ای بود که نصرت سال ها به دمبالَ ش نبود اگر چه ازدواج با فرشته ای به نام پوران شبرازی زاده(پوری) سبب می شود تا رشت را به پایتختی شعر خود برگزیند. هر وقت هم که به دیدارش می رفتیم یا گریزی به منزل ما می زد به شوخی به او می گفتم تخت نصرت برقرار؟ و در پاسخی گفت برقراره! به نظر می رسد در شعرهای دو دهه ی پیش از مرگ جسمانی شاعر شعرهایش پخته تر شده بود، یعنی شوریدگی اش افسار گسیختگی و آن شلختگی جوانی را نداشت و با حوصله تر شعر می گفت. الحقبی آن که برای خود کوچک ترین سهمی قایل باشم - ویژه هنرو ادبیات کادح با سرپرستی زنده یاد صالح پور در کنار بهزاد عشقی و من که جوانتر بودم و شماره ی اولش را سردبیری کرده بودم و با حضور صالح پور سکان را به او سپرده بودم و صرفا مسولیت شعر و نقد شعر را برعهده گرفته بودم و به جانشینی سردبیر قانع بودم- در سرازیر شدن روزنامه نگاران از ماهنامه ی آدینه بگیر تا سایرنشریات و دوستان و دوستداران نصرت نقش مهمی ایفا نمود.آن ها زمزمه می کردند نصرت پیدا شده و بیشتر از من می خواستند تا از او برایشان کار بگیرم. علی بابا چاهی نیز در مکاتبات خود مدام سلام رسان نصرت بود و متقاضی شعر از او و سایر شاعران و من هم در کنار شاعران مطرح همیشه کلی شعر از شاعران گیلان را برای باباچاهی می فرستادم و می گفتم بزودی توسط آرش شعرها بدستت می رسد، به گمانم یک بار هم خودم در سفر به تهران با خود شعری از او را به دفتر مجله برای باباچاهی بردم؛ باید اعتراف کنم چه در زمان کاظم سادات اشکوری و چه زمان باباچاهی و اواخر زمان سردبیری زنده یاد کوشان بیشترین آثار ما در آدینه چاپ می شد. حتی در سفر عباس معروفی که رفت و آمد خانوادگی با هم داشتیم نیز به دیدار نصرت رفته بودیم ، اغلب اوقات هم محمود نیکویه یار و یاور همیشگی نصرت هم بود و با آرش و زنده یاد صالح پور چه شب ها که تا صبح با هم شعر می خواندیم و. در باره ی روند شعر معاصر به گفت و گو می پرداختیم. زنده یادان بیژن کلکی و بنی مجیدی هم توسط من به دیدار نصرت می آمدند و خاصه خاطرات دهه ی چهل و پنجاه کلکی با نصرت که ورق می خورد کاش نوار ضبط صوتی بود که بخش مهمی از تاریخ شفاهی شعر معاصر در همین نشست ها ی شبانه مرور می شد، خاصه جریان کشیده زد ن نصرت به براهنی و مخفی کردن چاقوی نصرت به دست کلکی به هنگامی که اصطلاحا براهنی آژانی شده بود و پاسبان آورده بود برای نصرت ! این ها اگر چه فاقد ارزش ادبی ست اما جزء واقعیت هر آن چه که بر خالقان ادبیات این کهن بوم و بر گذشته است و حواشی ادبیات برای خوانندگان ادبیات گاه سبب آمده که به سوی مطالعه ی آثار کسانی که داستان مراودات ادبی شان را شنیده اند رفته اند – اگر چه دعوای شان به دعوای فیزیکی انجامیده شد ه باشد - ، باری... به جز گفت و گوی فرج سرکوهی که دومین مصاحبه ی چاپ شده ی پس از انقلاب با او بود، بیشترین شعرهای نصرت مانند آیینه ی57 در آدینه گل کرده بود. هر چند تاثیر مصاحبه ی سرکوهی به اندازه ی مصاحبه ی ویژنامه کادح با نصرت نبود.در هر حال نصرت پیدا شده بود دیگر، اگر چه گم هم نشده بود! رشت و گرمی کانون باشندگان هنر و ادبیاتش سبب شده بود تا از یاس نصرت کاسته شود، ناگفته نیز پیداست که پوری خانم و آرش هم کنارش بودند و تیمارش می کردند. در واقع اتمسفر روشن فکری رشت به گونه ای بود که خانه ی نصرت را به یکی از مراکز شعرخوانی چند نفره با تنوع شاعران تبدیل کرده بود، سفر زنده یادان شاملو، اسپهبد و مسعودخیام و دولت آبادی و... و رفت و آمد بسیاری از دوستان و دوستداران دیگرش از همه جای ایران زمین از سال 67 تا زمانی که زنده بود و برخی از این مراودات هنوز نیز برقرار مانده است. البته رابطه ی دوستی ما خانوادگی نیز شد و روابط سایر شاعران نیز با خانواده ی نصرت همچون حکایتی هنوز باقی ست؛ نصرت زیر آسمان خاکستری شهری که خاکه خاکه می بارد کمتر تنها ماند او به آن آرامشی که هر شاعری برای سرودن و زندگی نیازمندش است رسیده بود، همه چیز مهیا بود حتی زمانی که خودرو کمیته در یکی از ماموریت های ماهیانه اش اشتباهی به او مشکوک شده بود ، پس از شناسایی اش بلافاصله با عزت و احترام تا سر کوچه او را با خودرو رساندند و از او معذرت خواسته بودند، همه ی این مساعدت ها و عوامل مثبت با شاعر شوریده ی 007 دست به دست هم داد :از همسر، فرزند گرفته تا دوستان رشتی و دیدار هر به چندی دوستان دیر و دور و دوستدارانی چند که از همه جای ایران و جهان به دیدار شاعر می شتافتند... باری همه چیز برای آن مهیا شده بود که نصرت رشت را به پایتختی شعر برگزیند.
پی نوشت:
*1توضیح این که ناشر گزینه اشعار نصرت ، عکس گرفته شده توسط بنده را روی جلد برای چندمین نوبت چاپ می کند آن هم بدون حق الدرج به طوری که حتی نام گیرنده ی عکس را نمی نویسد و در چاپ بعدی هم علی رغم اعتراض بنده در نمایشگاه کتاب از کنار این مهم و ذکر رفرنس کتاب برای نخستین گفت و گو ی نصرت در پس از انقلاب سرباز می زند و مضافا گفت و گوی ویژه ی هنر و ادبیات کادح با نصرت را بی هیچ توضیح و رفرنسی چاپ می کند!.
*2 متاسفانه هیچ رفرنس لازمی از سوی ناشر برای این مصاحبه داده نشده است و صرفن بهنام مصاحبه شونده بسنده شده است.
۱۸ اَمرداد۹۳_رشت
ماه نامه ی تجربه:شهریور۹۳ ص۸۰: مقاله ای ازعلی رضا پنجه ای :رشت پایتخت شعری نصرت
علی رضا پنجه ای
رشت پایتخت شعری نصرت
رشت پایتخت شعری نصرت
ماه نامه ی تجربه:شهریور93ص80:نصرت بنیان گذار و مروج فرهنگ کوچه و بازارِ شعر معاصر است؛ در کوچه و بازار، آن هم در دهه های 20 تا 50 چه می بینیم، به جز فقر، اعتیاد و فحشا؟ نصرت شاعرِ دوره ی پهلوی دوم است، شاعر دوره ای که در پس زمینه یِ تاریخی ِ نزدیک خود شکست مشروطیت را دارد؛ شکست اندیشه های انقلابی را؛ روشن فکران به واسطه ی خطرات مبتلا به روشن فکری بر اثر مواجهه با اختناق و سرکوب به جرم خواندن یک یا چند کتاب یا اعلامیه ی زیرزمینی به سال ها حبس محکوم می شوند، جنبش های رهایی بخش از سوی امپریالیسم و ایادی اش به راحتی سرکوب می شوند،در چنین اتمسفری برای روشن فکر مولف و خلاق چه راهی پیش رو باقی می ماند؟جوانی نصرت هم از این رو و به ناگزیر مصادف می شود با چنین جوی! نصرت ، محصول دوره ی افول فعالیت روشن فکری و آشکار، سیاسی و به ویژه احزاب چپ و ملی گرایان است.
کودتای امریکایی- انگلیسی 28 امرداد 32 نقطه ی عطفی بود برای شکل گیریِ شخصیت شاعری که مانند سایر مولدان عرصه ی هنر و ادبیات مواجه با سرکوب روشنفکران شده بود توسط ساواک؛شاعری که روزنه ای از آزادی سیاسی نمی بیند یا جذب احزاب سیاسی می شود یا مانند نصرت در واکنش به کنش جامعه به قول خود با چنین روحیه ای مرگ را معامله ای نقد متصور دانسته و زندگی بدون پاسخ به نیازهایش به عنوان یک روشنفکر مولف را لابد نسیه، که در جوانی می گوید: "دیگر عصا شناسنامه ی پیری ست""پیاله دور دگر زد-ده شب / انتشارات امیرکبیر/ص486 یا جای دیگر از هر چه در زمان و زمانه است بیزار:"ای دوست/ این روزها / با هر که دوست می شوم احساس می کنم/ آنقدر دوست بوده ایم که دیگر-/وقت خیانت است./ انبوه غم حریم و حرمت خود را/ از دست/ داده است/و در ادامه...این روزها /این گونه ام حریف/ فرهادواره ای که تیشه ی خود را/-گم کرده است/آغاز انهدام چنین است/ این گونه بود/ آغاز انقزاض سلسله ی مردان /وقتی صدای حادثه خوابید /بر سنگ گور من بنویسید:/ یک جنگجو که نجنگید اما شکست خورد"(همان ص 491و492) شعر انهدام خوانده شده در ده شب انجمن گوته ، در این برش از شعر آخرش که سنگ نبشته ی مزارش نیز نشد نمی گوید یک ترسو چون هرگز ترسو نبوده او همان گونه که می بینیم در ده شب شعرخوانی گوته هم شعرهای جنگجویانه ای می خواند اگرچه بهانه اش عشق باشد و با شعر"من آبروی عشقم" از از عشق بگوید عشق او در گیر جامعه ای ست که رو به سیاهی در حرکت است که حتی خراج سلطنت شب(نماد ستمشاهی) را چشم معشوق از او طلب می کند که می گوید:"لیلی/ چشمت خراج سلطنت شب را / از شاعران شرق،- /طلب می کند/ و اگر بپرسند که پس ده شب چه بود؟ باید گفت ده شب، پخش دادگاه گلسرخی و دانشیان و... بر اثر فشار دستگاه دیپلماسی آمریکا و اروپا بر دیپلماسی ایران و نادیده انگاشتن حقوق بشر و دموکراسی و یک بازی سیاسی برنامه ریزی شده از سوی امپریالیسم بوده و بس ، به قول زنده یاد گلسرخی که به خوبی از این نمایش و شامورتی بازی برای افشای شاه و ساواک بهره برد و همین مهم سبب روشن شدن جرقه های انقلابی نزد مردم کوچه و بازارشده بود؛ نصرت در ده شب هر شعری که می خواند شعر اعتراض به این مناسبات نامیمون بود،او اگر چه در قالب هیچ نهاد ایدئولوژیکی نمی گنحید اما همیشه در شعرش پی عدالت جویی بود: واژه ها گندیدند/فاتحان پوسیدند/ کودکان از نوک پستانک ها،/انفجار، انفجار به عبث نوشیدند./...و زبان ها در کام، فاسد و گندیده است!//لب اگر باز کنیم/زهر و خون می ریزد/ای اسیران چه کسی باز به پا می خیزد/ چه کسی؟/راستی تهمت نیست/که بگوییم پسرهای طلایی اسارت هستیم؟/و نخواهیم بدانیم نگهبان حقارت هستیم؟// نسل ها پرپر زد!"شعرتبعید در هفت چنبر زنجیر"همان/ص479و483 هم از این روست که شاعر در چنین جامعه ای تسلی خویش را در ویرانی اش! می جوید و خود را در غبار گم می کند!(مردی که در غبار گم شد).
معتبر ترین سند شعری که نقش روایت تلخ آن روزها زندگی را ایفا می کند شعر زنده یاد م.امید(مهدی اخوان ثالث است، شعری دو لایه در لایه ی اول، راوی مشغول توصیف سرمای سوزان آخرین فصل سال است، اما در لایه ی زیرین از فضای سرد سیاسی کشورسخن می راند و به تصویرش می کشد،.شاعر در این ثبت تاریخی فضای سیاسی متبحرانه عمل کرده و شباهت خفتگان سیاسی با زمستان را به خوبی توصیف می کند:سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت/سرها در گریبان است/ کسی سربر نیارد کرد پاسخ گفتن و دیدار یاران را/نگه جز پیش پا را دید نتواند/که ره تاریک و لغزان است /وگر دست محبت سوی کس یازی/ به اکراه آورد دست از بغل بیرون/ که سرما سخت سوزان است.
شعری که آیینه ی زمان خود می شود و نماد معتبرترین سند شعری و تاریخی همان دوره ی
روایت تلخ کامی نسلی که می توانست نقش مهمی در رسیدن به دموکراسی داشته باشد، اما با سرکوب خود مواجه شد؛ یورش دستگاه پلیس امنیتی شاه از قضا ی روزگار خود ناخواسته در سیاه نمایی اتمسفر سیاسی ایران پس از کودتا نقش برجسته و مضاعفی بر جا گذاشت به طوری که خفقان و حمله به پیکره ی بخش روشنفکری و دانشجویی و سیاسی همچون آیینه ی تمام نمای هر آن چه در طول این مدت بر روشن فکران ایران رفت عمل نمود، نصرت سرخورده ی فضای سیاسی ایران در دهه های سیطره ی پهلوی دوم است.او زمانی شعر سیاه را هژمونی می کند که فضای درونی روشن فکری ایران بسیار سیاست زده بود، در چنین برهه ای با اندک لغزش تورا با مارک لمپنیسم یا چیزی شبیه آن بایکوت می کردند چه برسد که خود از زبان مادرت در شعری بنویسی: نصرت چه می کنی سر این پرتگاه ژرف ....
یا چنان چه خود در مقدمه ی ترمه می نویسد:"تنها کاری که می توانم انجام دهم این است که او را ادامه دهم تا نصرت امروز را چه کسی ادامه دهد. بازهم خودم آخر خیلی خسته! نه هیچ؟ باشد ادامه می دهم میعاد در لجن ص16،ترمه،چاپ دوم،1356، انتشارات اشرفی(نصرت در تقدیم کتاب به من نوشته سانسور شده برای عزیزم علی رضا پنجه ای 18-1-68)
یاس او هم یاس شاعرانه است که مبتلا به اکثریت نخبگانِ باشنده ی هنر و ادبیات است و هم یاس مضاعف اجتماعی – سیاسی.در واقع او با نوشتن شعرهای سیاه و خوداعتراف، خودزنی می کند، همین خودزنی از سویی چهره ی صادقانه اش را برای مخاطب، خاص جلوه می دهد و البته شاعر هرچه با خواننده صادق تر عمل کند ، خواننده نیز دیگرتبدیل به مخاطبش می شود و پی جوی آثارش!
اجتماع شاعرانه ی شاعران در دهه های پیش از انقلاب بیشتر خلاصه می شد به نشست های شاعران با یکدیگر و البته شاعرانی که بشتر جزوهم فکران سیاسی هم بودند در پنهان ِ چشمِ دیگران ، نصرت و شاعران مستقل دیگر را بیشتر به گوشه می کشاند و گوشه گیری او اندوه مضاعف برای او به همراه داشت و شاعر افسرده هم شاعر تاریکی هاست و رصد کننده ی رخوت ها و محافل به اصطلاح خوش گذرانی های سیاه!
نصرت در گفت و گو با بهزاد عشقی که در دومین شماره ی ویژه ی هنر و ادبیات کادح در سال 1367 چاپ شد، به نوعی با آوردن قسمت هایی از داستان های هدایت او را پدر شعر منثور ایران معرفی می کند. (گزینه اشعار نصرت رحمانی/نشرمروارید ص16)*1. نیز در مصاحبه ی فرج سرکوهی با او می گوید:من میراث دار هدایت بودم نه نیما! *2 نصرت در واقع با نام بردن از هدایت و لابد تاثیر او بر وی به جز منطق نثر به گونه ای به مشترکات روحی و روانی خود و او اشارت ناخواسته دارد. این یاس ترس آور در خصوص اندیشه و آثار هدایت در بین عوام نیز تسری داشت به گونه ای که مراقب جوانان شان بودند و ایشان را از خواندن آثار هدایت بر حذر می داشتند ، حتی در مکان های درسی و آموزشی ، چه را که معتقد بودند او جوانان را به خودکشی ترغیب می کند!
او در ادامه ی قسمت دوم مقدمه اش در کتاب ترمه تحت عنوان"حرفی اگر باقی باشد"با چنین شعاری پیش می رود:"بیا به دنبال امیالمان تا جهنم برویم"سپس با قلم برجسته و پررنگی می آغازد:"بر پیشانی تابوت من نگاه کن! نوشته اند:- نصرت ] ترمه[ را آفرید از ] کویر] [ کوچ[ کرد و ]میعاد در لجن [نهاد و....(همان /ترمه /ص17) و در تداوم :....می اندیشم هنوز آیا من مرد غریب این سرزمین نفرین شده ام؟ آیا هنوز ریشه ی خشک بوته این کشتگاه طاعون زده ام که در آن واقعه داسی خونین در دستی بیرحم از بیخ درواَش کرد؟(همان ص 17)
و این بخش را چنین به پایان می رساند:
"...من برای تو ای خواننده جز طلسم سیاه بختی و یاس هدیه ای همراه نیاورده ام! اما اگر تو به جهنم می روی اشعار مرا هم با خود ببر!نصرت رحمانی(همان ص19)
پس از انقلاب تردد به رشت از خانه به تهران به خانه ی خان شیرازی زاده(پدر همسرش) بدل به سکونت پایدار ش می شود، او در پاسخ به دو پرسش گفت و گو کننده ی کادح ویژه ی هنر وادبیات می گوید :"بله، من با همسرم که زاده ی رشت است در تهران آشنا شدم، ازدواج من با او ، خود از جمله دلایلی بود که مرا هر چه بیشتر به این شهر علاقمند کرد و من از همان اولین باری که در نوجوانی بدعوت دوستان به اینجا آمدم ، شیفته ی این سامان شدم. این طبیعت زیبا و پر شکوه، این بامهای سفالین، این هوای پر کرشمه که هر ساعتی حالتی دارد، آفتابیست و می بارد، گاه نم نم باران به بارشی پیگیر، و سرشار از اندوهی گنگ تبدیل می شود با حال من هماهنگی بسیار دارد" گزینه اشعارانتشارات مروارید/چاپ سوم 1383ص 7
در واقع رشت همان بهشت گمشده ای بود که نصرت سال ها به دمبالَ ش نبود اگر چه ازدواج با فرشته ای به نام پوران شبرازی زاده(پوری) سبب می شود تا رشت را به پایتختی شعر خود برگزیند. هر وقت هم که به دیدارش می رفتیم یا گریزی به منزل ما می زد به شوخی به او می گفتم تخت نصرت برقرار؟ و در پاسخی گفت برقراره! به نظر می رسد در شعرهای دو دهه ی پیش از مرگ جسمانی شاعر شعرهایش پخته تر شده بود، یعنی شوریدگی اش افسار گسیختگی و آن شلختگی جوانی را نداشت و با حوصله تر شعر می گفت. الحقبی آن که برای خود کوچک ترین سهمی قایل باشم - ویژه هنرو ادبیات کادح با سرپرستی زنده یاد صالح پور در کنار بهزاد عشقی و من که جوانتر بودم و شماره ی اولش را سردبیری کرده بودم و با حضور صالح پور سکان را به او سپرده بودم و صرفا مسولیت شعر و نقد شعر را برعهده گرفته بودم و به جانشینی سردبیر قانع بودم- در سرازیر شدن روزنامه نگاران از ماهنامه ی آدینه بگیر تا سایرنشریات و دوستان و دوستداران نصرت نقش مهمی ایفا نمود.آن ها زمزمه می کردند نصرت پیدا شده و بیشتر از من می خواستند تا از او برایشان کار بگیرم. علی بابا چاهی نیز در مکاتبات خود مدام سلام رسان نصرت بود و متقاضی شعر از او و سایر شاعران و من هم در کنار شاعران مطرح همیشه کلی شعر از شاعران گیلان را برای باباچاهی می فرستادم و می گفتم بزودی توسط آرش شعرها بدستت می رسد، به گمانم یک بار هم خودم در سفر به تهران با خود شعری از او را به دفتر مجله برای باباچاهی بردم؛ باید اعتراف کنم چه در زمان کاظم سادات اشکوری و چه زمان باباچاهی و اواخر زمان سردبیری زنده یاد کوشان بیشترین آثار ما در آدینه چاپ می شد. حتی در سفر عباس معروفی که رفت و آمد خانوادگی با هم داشتیم نیز به دیدار نصرت رفته بودیم ، اغلب اوقات هم محمود نیکویه یار و یاور همیشگی نصرت هم بود و با آرش و زنده یاد صالح پور چه شب ها که تا صبح با هم شعر می خواندیم و. در باره ی روند شعر معاصر به گفت و گو می پرداختیم. زنده یادان بیژن کلکی و بنی مجیدی هم توسط من به دیدار نصرت می آمدند و خاصه خاطرات دهه ی چهل و پنجاه کلکی با نصرت که ورق می خورد کاش نوار ضبط صوتی بود که بخش مهمی از تاریخ شفاهی شعر معاصر در همین نشست ها ی شبانه مرور می شد، خاصه جریان کشیده زد ن نصرت به براهنی و مخفی کردن چاقوی نصرت به دست کلکی به هنگامی که اصطلاحا براهنی آژانی شده بود و پاسبان آورده بود برای نصرت ! این ها اگر چه فاقد ارزش ادبی ست اما جزء واقعیت هر آن چه که بر خالقان ادبیات این کهن بوم و بر گذشته است و حواشی ادبیات برای خوانندگان ادبیات گاه سبب آمده که به سوی مطالعه ی آثار کسانی که داستان مراودات ادبی شان را شنیده اند رفته اند – اگر چه دعوای شان به دعوای فیزیکی انجامیده شد ه باشد - ، باری... به جز گفت و گوی فرج سرکوهی که دومین مصاحبه ی چاپ شده ی پس از انقلاب با او بود، بیشترین شعرهای نصرت مانند آیینه ی57 در آدینه گل کرده بود. هر چند تاثیر مصاحبه ی سرکوهی به اندازه ی مصاحبه ی ویژنامه کادح با نصرت نبود.در هر حال نصرت پیدا شده بود دیگر، اگر چه گم هم نشده بود! رشت و گرمی کانون باشندگان هنر و ادبیاتش سبب شده بود تا از یاس نصرت کاسته شود، ناگفته نیز پیداست که پوری خانم و آرش هم کنارش بودند و تیمارش می کردند. در واقع اتمسفر روشن فکری رشت به گونه ای بود که خانه ی نصرت را به یکی از مراکز شعرخوانی چند نفره با تنوع شاعران تبدیل کرده بود، سفر زنده یادان شاملو، اسپهبد و مسعودخیام و دولت آبادی و... و رفت و آمد بسیاری از دوستان و دوستداران دیگرش از همه جای ایران زمین از سال 67 تا زمانی که زنده بود و برخی از این مراودات هنوز نیز برقرار مانده است. البته رابطه ی دوستی ما خانوادگی نیز شد و روابط سایر شاعران نیز با خانواده ی نصرت همچون حکایتی هنوز باقی ست؛ نصرت زیر آسمان خاکستری شهری که خاکه خاکه می بارد کمتر تنها ماند او به آن آرامشی که هر شاعری برای سرودن و زندگی نیازمندش است رسیده بود، همه چیز مهیا بود حتی زمانی که خودرو کمیته در یکی از ماموریت های ماهیانه اش اشتباهی به او مشکوک شده بود ، پس از شناسایی اش بلافاصله با عزت و احترام تا سر کوچه او را با خودرو رساندند و از او معذرت خواسته بودند، همه ی این مساعدت ها و عوامل مثبت با شاعر شوریده ی 007 دست به دست هم داد :از همسر، فرزند گرفته تا دوستان رشتی و دیدار هر به چندی دوستان دیر و دور و دوستدارانی چند که از همه جای ایران و جهان به دیدار شاعر می شتافتند... باری همه چیز برای آن مهیا شده بود که نصرت رشت را به پایتختی شعر برگزیند.
پی نوشت:
*1توضیح این که ناشر گزینه اشعار نصرت ، عکس گرفته شده توسط بنده را روی جلد برای چندمین نوبت چاپ می کند آن هم بدون حق الدرج به طوری که حتی نام گیرنده ی عکس را نمی نویسد و در چاپ بعدی هم علی رغم اعتراض بنده در نمایشگاه کتاب از کنار این مهم و ذکر رفرنس کتاب برای نخستین گفت و گو ی نصرت در پس از انقلاب سرباز می زند و مضافا گفت و گوی ویژه ی هنر و ادبیات کادح با نصرت را بی هیچ توضیح و رفرنسی چاپ می کند!.
*2 متاسفانه هیچ رفرنس لازمی از سوی ناشر برای این مصاحبه داده نشده است و صرفن بهنام مصاحبه شونده بسنده شده است.
۱۸ اَمرداد۹۳_رشت
اندر احوال تعارفات پیشاتحریم شاعران با هم
دوبیتی
ز دستم بی‌شماری عمر بگذشت
دوامی نیست از بس هیچ برگشت
غنیمت هست چون دیدار یاران
قدم بگذار روی چشم تا رشت
۲۸ دی ۹۵
#chamak
#chameh
#علی_رضا_پنجه_ای #دیداری #شعرتوگراف #شعرپستال #شعررنگ #شعردیجیتال #پیامک #چامک_پیامک #اپل #سامسونگ_گلکسی #شعرنو #کتاب_باز #دوات
#شعردیجیتال
#شعرنو
#avantgardemakeup
#modernart #modernpoet
#poetrylovers #france #iranian #Afghanestan #tattoo #tajik #interiordesign #china
#lovely
شعرهایم در کانال اختصاصی تلگرامی #علی_رضا_پنجه_ای و کانال شعر من و جهان بخوانید: httos://t.me/Alirezapanjeei
و
https://t.me/worldpoem/
https://t.me/Alirezapanjeei/3214
دوبیتی
خوش آن روزی که در بازی کم و بیش
پیاده شاه را می‌داد هی کیش
دمی هم رفع فتنه کار رخ بود
که چون آیینه دل می‌داد بر خویش
۱۱ مهر ۹۸
#علی_رضا_پنجه_ای
#چامک
#chamak
#chameh
#علی_رضا_پنجه_ای #دیداری #شعرتوگراف #شعرپستال #شعررنگ #شعردیجیتال #پیامک #چامک_پیامک #اپل #سامسونگ_گلکسی #شعرنو #کتاب_باز #دوات
#شعردیجیتال
#شعرنو
#avantgardemakeup
#modernart #modernpoet
#poetrylovers #france #iranian #Afghanestan #tattoo #tajik #interiordesign #china
#lovely
شعرهایم در کانال اختصاصی تلگرامی #علی_رضا_پنجه_ای و کانال شعر من و جهان بخوانید: httos://t.me/Alirezapanjeei
و
https://t.me/worldpoem/
https://t.me/Alirezapanjeei/3214
آیا چامک فقط یک نام‌گذاری‌ست؟
حسن نام‌گذاری یک وجه کار ماست که نسبت به نام هنر اول خود حساس باشیم. چرا باید چامه جای واژه‌ی شعر که عربی‌ست متداول نشود. اما پس از نام‌گذاری نظریه‌پردازی درست مهم است و تبیین فرمولاسیون مبانی نظری مورد نظر و سعی در ایجاد پارادایم(الگوواره). و استمرار و گسترش وضعیت جدید خواهد توانست بسامد و فراوانی مبانی نظری ما را تثبیت کند. پس تمام تلاش من در کنار طرح پیشنهاد نام و ایجاد فضاها و وضعیت نو در چامه و چامک برای شعر و شعرهای کوتاه، افزودن فرمت‌ها و اشکال جدید به شعر بوده و این تلاش‌ها بعضن می‌تواند در سایر زبان‌های غیر پارسی هم مورد استفاده قرار گیرد. ما پس از تثبیت وضعیت چامه و چامک _که شعر زمانه است چرا که انسان و قشنگ‌شناسی معاصر با توجه به نوع غالب زیست جامعه‌ی انسانی وقت خوانش آفرینه‌های مطول را کمتر دارد _ ما با یک زنجیره از نظریه‌های شعری که دارای مابه‌ازاست و از منطق مناسبات دانش اقتصادی در تعادل بین بازاریابی و عرضه و تقاضا برخوردار است با ذکر نمونه یعنی از تئوری به سویه‌ی پارادایم و الگوواره معطوف شده‌ایم، تا شاهد خلاقیت‌های نو پسا پارادایم باشیم. در واقع زنجیره‌ی حرف و عمل ما با هم انطباق یافته‌اند. مانند پیشنهاد انواع فرمت‌ها برای چامه و چامک که با هشتگ در فضاهای مجازی هم معرفی شده‌اند. پس ما فقط یک نام‌گذاری نداشته‌ایم بل زنجیره‌ای از مفاهیم نو را برای درک وضعیت نوبنیاد شعری که قصد گسترش و غنایش را داریم پیشنهاد داده‌ایم. چامک شعر دوران است. توان پارادایم شدن دارد. اما محدود به آن نیست و به پسا پارادایم می‌اندیشد. چرا که الگوواره‌گی را دوره‌ای گذار می‌داند.
پاری...روس‌ها بیشترین خلق ادبی‌شان بین داستان کوتاه (نول) و رمان بوده. می‌پرسید چرا ؟ بگذارید برای نخستین بار این نظر را با شما در میان نهم، نظری که دیروز موقع اعلام نوبل ادبی به ذهنم رسید. در کشوری که اغلب یک ماه در سال تابستان دارد و کشور زمستانی‌ست مسلم است که رمان راهی‌ست برای برون‌رفت از واماندگی و کاهلی و افسردگی آدم‌ها، خاصه زمانی که هنوزا ارتباطات و رسانه‌ها به این گستردگی همه‌گیر و اپیدمی نشده بود. بالاخره ماه‌ها پشت کوه برف در خانه ماندن نیاز به رمان و رفتن به بیرون برای هواخوری نیاز به الکل را برای افزایش دمای بدن مردمانی در چنین موقعیت جغرافیایی و مکانی بیش از بیش فراهم می‌آورد. چامک را برای گسترش شعر توسط رواج پیامک و سپس مناسب گوشی‌های هوشمند یافتیم. چامک برای اشاعه و ایجاد فراوانی شعر و قشنگ‌شناسی ادب پارسی با گرایش به روزآمدی و بهره از ظرف‌های روز که توان ارایه‌ی هرچه کیفی‌تر مظروف را داشته باشد وضعیت کارآمدی را پیش روی خالق اثر و مخاطب قرار می‌دهد.
#چامک_کارگاه
قرار تویی
بی‌قراری دل
نثار تو باد
۱۳۶۷
#چامک
#علی_رضا_پنجه_ای
#کتاب #آن‌سوی‌مرز‌باد با سرمایه‌ی هنر و ادبیات کادح _پخش چشمه ۱۳۷۰
https://t.me/Alirezapanjeei/3182
آیا چامه و چامک میراست؟
چامک تناسخ پذیر است، یعنی مدام آپدیت و روزآمد می‌شود، جسم و عَرَض‌ها فرم و صورت و جسم‌شان که مستعمل شد به تاریخ ادبیات می‌پیوندد لیک جوهره‌اش چون روح‌پرور نامیراست و با خلعت نو که تابع فن‌آوری روز است با صورتی دیگر خواهد توانست نسخه‌ی نوتر ارایه دهد.
چامک میوه‌‌ای‌است بر شاخسار کهکشان تو در تو و لایتناهی، هر کس به‌قدر بضاعت قد و قامت و شعورمندی‌ش توانِ دستاچین میوه‌ی چامک دارد، هم‌از‌این رو ذات چامک در دستاچینی، معطوف به دست‌نا یافتنی‌هاست. هر چه نادسترس‌تر جلوه کند نخبه‌تر است. درختش ریشه در خالق آن و خالقش ریشه در فرهنگ و دانستگی‌های دوران دارد و شاخسارش چنان بسیط و گسترده و در بلندا واقع شده که تا هزاران هزار سال نوری هم که هست ماهیتن خلعتی نو به تن کرده و هم‌چنان رخشا و بی‌همتا نامش اما باقی خواهد ماند. چرا که هر دوره‌ی تاریخی چامه و چامک با ماهیتی "دیگر" خود می‌نمایاند و هیچ تحدید(محدودیت) و مانع ذاتی و ساختی هم برای جلوه‌ی خود نمی‌بیند. شرایط زمان و مکان و لازمانی و لامکانی‌ش دلالتی‌ست بر تعریف‌ناپذیری‌ش. هم‌از‌این روست که چامه و چامک با حفظ جوهره از ابزار و فن‌آوری دوران، خود را محروم نخواهد داشت. در فرآیندِ چامه و چامک فقط بسترها متغیرند و استتیک(قشنگ‌شناسی)ش هر چه بتواند حد فاصل جوهره و عَرَض را روزآمدتر کند، نخبه‌تر جلوه‌گر شود.
#چامک_کارگاه
متن چامک‌نگار در سایت چامک‌سرا:
ابرها از سنگ‌اند
دیوارها از ابر
و پل شعر کوتاهی
که خوانده نمی‌شود
#مرجان_شرهان
#چامک
متن ویراسته:
پل
شعر کوتاهی که
خوانده نمی‌شود
#چامک
این متن اگر چه چامک خوب و بی کم و کاستی‌ست اما چامک عام است چامک خاص نمونه‌ی ویراسته است.چرا که چامک عام نمونه‌ی ویراسته نشدا اگر چه کوتاه است اما مانند چامک خاص ماهیت اتمیک ندارد، یعنی شما تشبیه ابر و سنگ و دیوار دارید و بعد به بیان اتمیک پل و شعر کوتاهی که خوانده نمی‌شود می رسید در حالی که چامک خاص نمونه‌ی ویراسته است. در یک نگاه معطوف به پل در کمترین واژه و نگاهی متمرکز مارا به رمز و رموز از راه نشانه‌ی پل می‌کشاند. چامک خاثص مورد نظر ما همان بینامتنیت در وضعیت اتمیک است.
بعدالتحریر:اکنون با این نمونه دیگر مرز بین چامک خاص و چامک عام مشخص شده است. این البته بر عهده‌ی چامک‌نگار است که بخواهد چامکش در وضعیت عام بماند یا خاص. هر کدام امتیاز خود را دارد. اینجا چامه‌نگار در وضعیت آچمز قرار می‌گیرد. کدام را باید انتخاب کند؟
#چامک_کارگاه
علیرضا پنجه‌ای هشتم مهر۹۸
#علی_رضا_پنجه_ای
چه‌تفاوتی بین اطلاق شعر کوتاه و چامک هست؟
شعر کوتاه اطلاقی است عام برای هر گونه و ژانر شعری مانند اطلاق" ذره" برای هر ماتریال. اما "چامک" چون گستره‌ی فراخی برای محاصره‌ی مخاطب ندارد، باید اتمیک عمل‌کند. خاصیت چامک عصارگی اتمیک است باید خواب و خیال مخاطب را تا سرحد نابودی به‌هم بپاشد. بود انگاره‌هایش را تا جهان دیگری را نشانش دهد. پسا این اثرگذاری اتمیک است که : عالمی دیگر بباید ساخت وز نو آدمی. چامک همان بود پسا چنین جهان نویی‌ست. اگر عصارگی شاخص هر شعر کوتاه است شاخص "چامک"، اتمیک بودگی‌ست. #کارگاه_چامک
https://t.me/Alirezapanjeei/3108 اجرای شعر رشت، شهرباران‌های همیشه‌ام را با تصویر و صدای شاعر در تلگرام و آپارات ببینید
https://www.aparat.coویدیوی شعر رشت، شهر باران‌های همیشه‌ام علیرضا پنجه‌ایm/v/o4Jmj/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%BE_%D8%B4%D8%B9%D8%B1_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%87%26zwnj%3B%D8%A7%DB%8C
چامک چه می‌تواند باشد؟
سخنان یک پیشنهاد دهنده، علی رضا پنجه ای با چامه اندیشان چامه نگار و چامک نگار
چون آن چامه بشنید بهرام گور
بخورد آن گران‌سنگ جام بلور
(فردوسی: ۶/۴۸۲).
بتان چامه و چنگ برساختند
ز بیگانه ایوان بپرداختند
(فردوسی: ۶/۵۲۱).
چامه را معادل غزل ، سرود ، نغمه ، ساز دانسته اند دیر سالان بلند مرتبه ی شعر پارسی. در مقابل چانه که معادل نثر بوده است به واسطه ی پرگویی مستتر در چانه که سخن زیاده و غیر منظوم است و از این رو نظم و شعر _ چامه _ را چامه می نامیدند که سخن سنجیده ، موزون و نغز بوده در سنجه و وزانت وزن با مقیاس عروض.
و اما چانه همچون چان که در برخی زبان های کهن و بومی ایرانیان به سبد و ظرف که توان مظروف نامیده شدن مجازیِ سخنان بسیار را دارد، گفته شده است. نیز در معنی ، از چامک به کاف تصغیر می‌توان چامه ی کوچک مستفاد کرد و به کاف تحبیب ، از چامک به واسطه ی کوتاهی و نغز بودن چامه ی کوچک و دوست داشتنی تلقی کرد.
چامه، واژه ای پارسی ست. چامک به دو منظور پیشنهاد شده است :
اول به مثابه ی جای گزینی برای هر گونه شعر کوتاهِ قدیم و یا جدید. این استدلال من در خصوص چامه نیز هست ، هر سخن منظوم را شعر یعنی چامه نامیده‌اند.
و اما در معنای دوم : مراد از شعر یا چامه یا چکامه معنای خاص آن است که خود را از معنای عامش دور نگه می‌دارد. همان سخن بی نظیر و نغز و زبده . در واقع همان‌گونه که غزل ، قصیده ، مثنوی ، مستزاد و … را شعر و چامه می نامند در معنای عام ، اما در معنای خاص شعر _چامه_ باید شعریت داشته باشد.
بنابراین در معنای خاص ما نیازمند ارایه ی معنای گسترده تر از شعر _ چامه _ و به همان نسبت برای رباعی و دوبیتی و انواع اسامی موسمی چامک پسا شعرنو هستیم. هم از این رو هر که هر نامی برای ژانر ( گونه و نوع ) خود قایل شد باید پاسخ گوی ادعا و ژانر خود در مقابل منتقدان یا همان چالش گران باشد، اما ما با فراخ نگری آن را تحت نام و معنای عام چامک در زیر گروه معنای خاص چامه می‌پذیریم . در واقع چامک نیز زیر مجموعه‌ی چامه است چرا که به شعری که کوتاه بنیان شده اطلاق می‌شود. بنابراین اثبات خاص بودن از وظایف آن ژانر است ، در پیشگاه مخاطبان حرفه‌ای و تاریخ ادبیات.
این هدفِ پیشنهاد دهنده از طرح چامه و چامک با دعوت به تاکید و درنگ بر نام ایرانی و پارسی برای شعر کوتاه به جای هر اسم وادراتی بوده است! چرا که چامک عصاره است و ماهیتن قدرت نشر چامه را در هسته‌ی مرکزی همراه خود دارد.
چامک خاص که منظور پیشنهاد ماست از شاخصه هایی چنین بهره مند است . در قالب ها و گونه های کوتاه قدمایی، نو و انواع دیداری شعر که ویژگی ایجاز و رعایت اقتصاد کلام از بارزترین مشخصه ی آن است.
چامک خاصیت اغوا کنندگی و شگفتی آفرینی دارد و در درنگ و تامل دست شما را می‌گیرد تا در سیر به سرزمین های ناشناخته و جادویی شما را همراهی کند. از خواص دیگر چامک است : برخورداری از ابعاد خیره کننده، منشوری و اتمیک ، چامک که خودش معیار خودش است و در تعریف نمی‌گنجد اما خودش خودش را تعریف می‌کند، خودش ، از قدر و منزلت خود سخن می‌گوید. چامک هر چه ساحتش کم تر ، قدرش نیز کم تر ؛ هر چه باشکوه تر، ماناتر .
با ارتقای سطح استتیک و زیبا شناسانه ی خالق خود حس زیبا شناسانه ی مخاطبان را نیز تجلی می‌دهد و بر می‌کشد، چرا که فاصله ی هر نو تا نو نوتر است.
بدعت و نگاه دیگر و فاصله‌گرفتن از رفتار رایج شعری با هدف خلق نهان جاها و ناکجاها ، هنجار شکنی در زبان و گونه ها و اشکال نو ، بهره از امکانات و فن آوری _ به‌طور روزآمد _ از اهم دغدغه های چامک است.
قدرت فرا واقع چامک در یک کلام می‌تواند نشان عصاره‌ی اتمیک (ذره ، جوهر ماده) خون چامه نگارکه خداوندگار چامک است، را در خود بپروراند.
دنبال چامک نگردید ، میکل آنژ روزی گفت داوود را در این صخره ببینید، هیچ‌کس داود را در صخره ی مورد نظر او ندید، اما چندی بعد از صخره پرده برداری کرد. گفت ببینید داود در صخره بود شما ندیدید من دیدم و برای این که شما نیز ببینید فقط زواید را کنار زدم. کار چامه نگار و چامک نگار گاه همین است ، زواید را کنار زدن تا داوودش از صخره رخ نمایاند و اما گاه نیز چامک همان انعکاس خورشید در تالار آینه ی عمارت ایرانی ست.
تحریر شهریور ۱۳۹۸
علی رضا پنجه‌ای
همه‌ی سال‌های من
خیلی ساده
بی‌دل و دماغم
افسرده نیستم
درست حال قماربازی دارم
که سال‌ها پیش
در شبی بارانی
چترش را باخت
شعرش را
هوس‌های ابترش را
و لُپ ِ کلام: زندگی‌اش را!
حریف پشت سر هم
جفت شش می‌آورد
و او گاه که خیلی روی شانس بود
فقط دلخوش به جفت یکش بود
حریف اما ۵۸ دست پشت‌سر هم هی برد و برد
و تنها او بازنده‌ی دمادم هر پنج حرف حقیقت بود
حالا حریف کهنه‌کار
کیکی گذاشته روبه روش
با ۵۸ شمع افروخته
_: تولدت مبارک!
۲۷ اَمرداد۹۸
علیرضا پنجه‌ای
#ساوه ۲۷ اَمرداد۱۳۴۰ از پدر و مادری #رشتی
به‌آنان که می‌رقصانند و نمی‌رقصند
#خبرنگار
بی‌خبر از تو نمی‌گذرد
اگر که از خبر گذرد
۲۹ تیر ۹۸
#چامک
#chamak
#Alirezapanjeei
www.panjeei.ir
#علی_رضا_پنجه_ای
#دیداری #شعرتوگراف #شعرپستال #شعررنگ #شعردیجیتال #پیامک #چامک_پیامک #شعرنو #کتاب_باز #دوات
#شعردیجیتال
#شعرنو
#avantgardemakeup
#modernart #modernpoet
#poetrylovers #france #iranian #Afghanestan #tattoo #tajik #interiordesign #china
#lovely
شعرهایم در کانال اختصاصی تلگرامی #علی_رضا_پنجه_ای و کانال شعر من و جهان بخوانید: httos://t.me/Alirezapanjeei
و
https://t.me/worldpoem/
https://www.google.com/imgres?imgurl=https://scontent-bru2-1.cdninstagram.com/vp/da2cbe23f42a1a7301264d6dc8e268a1/5D8EA999/t51.2885-15/e35/s240x240/58468800_463274161076986_5344420939265224782_n.jpg%3F_nc_ht%3Dscontent-bru2-1.cdninstagram.com%26ig_cache_key%3DMjAzOTE1NTEzNDk0ODMyODkyNQ%253D%253D.2&imgrefurl=http://freeinst.com/hashtag/%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C&h=167&w=240&tbnid=AVRjvraK7po7-M&tbnh=167&tbnw=240&usg=K_SEcf0baWhK-cX4DcAIWZihVDsYY=&docid=FWppA24WzWbeGM&itg=1مجموعه شعر " از خویش می‌دوم" اثر " علیرضا پنجه ای" از
مجموعه کتاب‌های سپاس شعر امروز ایران است. این مجموعه‌ی فاخر از منظر زبان چشم خواننده را به سویه‌های جدیدی از ساحت زبان‌ورزی و امکانات بومی آن باز می‌کند که منشا پرمایگی زبان است.
آزاد کردن زبان از نسبت‌های متعارفی که با اشیا، زندگی و حتی واقعیت‌های زندگی دارد از ویژگی‌های دیگر این کتاب است. زبان ساخته شده در این مجموعه هم واقعیت‌های جدیدی از زندگی می‌سازد و هم این واقعیت‌ها را برجسته می‌کند، به گونه‌ای که خواننده احساس می‌کند اشتباهی در فهم او از واقعیت رخ داده است.
___________________
برشی از نقد در دست انتشار دکتر حبیب پیام در ویدیوی ارسالی به‌مناسبت چاپ از خویش می‌دوم
خرید اینترنتی عشق همان اوی‌م است علیرضا
پنجه‌ای
https://www.30book.com/Book/5587
7/%D8%B9%D8%B4%D9%82-%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%
9%84%DB%8C-%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%B5%DB%8C%D8%B1%D8%A7
http://art-seven.ir/?p=11833 انعکاس خبر دیدار با یار مهربان به بهانه‌ی چاپخش کتاب شعر علیرضا پنجه‌ای در سایت هفت هنر
https://www.isna.ir/news/98040904514/%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%87-%D8%A7%DB%8C گزارش دیدار با یار مهربان به‌بهانه‌ی چاپخش مجموعه شعر از خویش می‌دوم علیرضا پنجه‌ای
برای او که یک‌ماه از من دور بود. مبادا...
#علی_رضا_پنجه_ای
نینا
______
مثل ایستادن نبضم
در سرانگشتانت
این روزها
بی‌تو
غریقی
به‌ساحل نرسیده‌ام
۱۸ مهر ۹۷
#چامک
#chamak
#ایران #رشت #گیلان #شمال
#poetry #Rasht #first_love
#story #poet #liter ature #quote#relationship uotes #lovequotes #promise #story #love #life #love
#poems #iran #afganistan #tajikistan #worldpoems #gilan #rasht
تلگرام کانال رسمی شاعر
https://t.me/Alirezapanjeei
@Alirezapanjeei
www.panjeei.ir
#علی_رضا_پنجه_ای
لوح
دست دلم کوتاه نبود
وگرنه می‌شد چاره‌ای ساخت برای این‌همه آه
که تسکینی بگیرد هول و ولا
با هق هقی از اعماق دل
یا نمی‌دانم دست به کاری زدن که پایان غصه‌های قصه سرانجامی خوش گیرد
آه چه‌بگویم چه می‌شود گفت
در نمایشگاه یکی خواست بر لوح سازمان کتاب‌خانه‌های عمومی کشور یادگارنامه‌ای بنویسم
لابد از این‌همه آه
که خروار خروار
نشسته
بر سینه‌‌‌ی قفس
نوشتم:
کتاب را از ما نگیرید
۲۶ آبان ۱۳۹۷ خورشیدی
www.panjeei.ir
#شعر #ایران #رشت #گیلان #شمال
#poetry #Rasht #first_love
#story #poet #literature #quote #relationshi #puotes #lovequotes #promise #story #love #life #love
#poems #iran #afganistan #tajikistan #worldpoems #gilan #rasht
@Alirezapanjeei
پایگاه رسمی ادبی، رسانه ای و هنری 
